*กระทั่ง*

ก. ตี, กระแทก, เช่น เสียงโครมครื้นคลื่นกระทั่งฝั่งชลา (นิ. เพชร), อนึ่งเรือหน้าบอกให้เรือหลังราไว้ และเรือหลังมิได้ราอยู่ภายไปกระทั่งเรือหน้าแตกล่มก็ดี (สามดวง)

ทำให้มีเสียงด้วยการเป่าหรือตีเครื่องดนตรีบางชนิด เช่น กระทั่งแตร ว่า เป่าแตร กระทั่งมโหระทึก ว่า ตีมโหระทึก

ให้เสียงสัญญาณ เช่น ตามช่องฉากบังกระทั่งไอ (คาวี), ถ้าใช้เข้าคู่กับคำ กระทบ เป็น กระทบกระทั่ง หมายถึง แตะต้อง, ทำให้กระเทือนถึง, ทำให้กระเทือนใจ

คำใช้ในบทร้องของเด็ก ในความว่า พายเรืออกแอ่น กระทั่งต้นกุ่ม.

บ. จดถึง, จนถึง, เช่น กระทั่งบัดนี้เขาก็ยังไม่มา

แม้, แม้แต่, เช่น กระทั่งพ่อสั่งเขาก็ยังไม่ทำ.

ดู เครือเขามวกขาว.

สัน. ตราบเท่า, ที่สุดถึง.

น. ชื่อไม้เถาชนิด Parameria laevigata (Juss.) Moldenke ในวงศ์ Apocynaceae มียางเหนียวคล้ายกาว ใช้ทำยาได้, กระทั่งติด กุมาริกา เครือเขามวก ตังติด หรือ เถามวก ก็เรียก.

สัน. ตราบเท่า เช่น จนตาย, จนกระทั่ง หรือ จนถึง ก็ว่า.

สัน. กระทั่งถึงเวลานั้น ๆ เช่น จนกว่าจะตาย.

น. ชื่อปลาทะเลหลายชนิดและหลายสกุลในวงศ์ Sciaenidae มีทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่ ปลายหัวอาจทู่หรือแหลม ปากเชิดมากน้อยหรืองุ้มตํ่า บ้างมีฟันแหลมคมหรือละเอียด หางเป็นรูปตัด มน หรือ กลม จนแม้กระทั่งแหลม โดยทั้งหมดขึ้นอยู่กับชนิดหรือขนาด ลำตัวมักมีสีเงินหรือเทา บ้างมีจุดประบนลำตัวและครีบ มักอยู่รวมกันเป็นฝูงใกล้ฝั่ง หรือบริเวณนํ้ากร่อยปากแม่นํ้า ทำเสียงได้.

น. ซากของพืชหรือสัตว์ที่ฝังอยู่เป็นเวลานานมาก จนกระทั่งกลายเป็นหิน.

น. ชุดของการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นจากภาวะหนึ่งจนกระทั่งกลับคืนมาสู่ภาวะแท้จริงเดิมอีก เช่น การเปลี่ยนแปลงในการเคลื่อนที่ของไฟฟ้ากระแสสลับเริ่มจากภาวะที่ไม่มีกระแสจนกระทั่งกระแสทวีค่าสูงสุดในทิศทางหนึ่ง แล้วลดลงจนไม่มีกระแส จากนี้กระแสทวีค่าขึ้นอีก จนสูงสุดในทิศทางตรงข้าม แล้วจึงกลับลดลงจนสู่ภาวะไม่มีกระแสอีก ดังนี้เรียกว่า กระแสไฟฟ้าเคลื่อนที่ครบ ๑ ไซเกิล จึงใช้จำนวนไซเกิลต่อวินาทีเป็นหน่วยวัดความถี่ของกระแสไฟฟ้าสลับและความถี่ของคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า, ปัจจุบันใช้ เฮิรตซ์ แทน ไซเกิล.

ก. กระทบกระทั่ง, กระทบกระแทก, สัมผัสถูกต้อง

สัน. จนกระทั่ง เช่น อันนี้ไปอุเบกษา แลอยู่ตวงเจ้าของไปเถิง (จารึกสยาม).

บ. นับจากเวลาหนึ่งหรือสถานที่หนึ่งเป็นต้นไป (มักใช้เข้าคู่กับคำ จนถึง หรือ จนกระทั่ง).

ว. อยู่ตลอดคืนจนกระทั่งเช้า.

น. กากที่เหลือหลังจากนำถ่านหินไปอบในห้องที่ไม่มีอากาศ จนกระทั่งถ่านหินเดิมสลายไป เป็นสารที่ประกอบด้วยคาร์บอนประมาณร้อยละ ๘๐-๙๐ ใช้ประโยชน์ในการถลุงแร่ เช่น ในอุตสาหกรรมถลุงเหล็กเป็นต้น.

จนกระทั่ง เช่น ถึงนํ้าตาตก ถึงลุกไม่ขึ้น, ถึงแก่ หรือ ถึงกับ ก็ว่า

บ. สู่, กระทั่ง, ยัง, เช่น เรื่องนี้ถ้ารู้ถึงผู้ใหญ่จะไม่ดี เมื่อวานนี้เธอไม่มา ทุกคนต่างก็พูดถึงเธอ

(-เทฺรด) ก. หยดสารละลายหนึ่งจากหลอดแก้วที่มีขีดบอกปริมาตรซึ่งเรียกว่าบิวเรตต์ลงในสารละลายอื่นซึ่งทราบปริมาตรแล้ว เพื่อให้ทำปฏิกิริยาเคมีกันจนกระทั่งปฏิกิริยาสิ้นสุด.

น. สิ่งที่มีของอ่อนนุ่มอยู่ข้างใน เพื่อให้ความอบอุ่นหรือเพื่อป้องกันการเสียดสี การกดดัน การกระทบกระทั่งเป็นต้น เช่น เสื้อนวม เกราะนวม, เรียกผ้าห่มนอนที่มีลักษณะเช่นนั้น ว่า ผ้านวม, เรียกกานํ้าที่มีนวมหุ้มเพื่อเก็บความร้อนไว้ได้นาน ว่า กานวม.

น. ความคับแค้น, ความกระทบกระทั่ง, ความขึ้งเคียด (โทสะ).

ก. นั่งบริกรรมคาถาจนกระทั่งผีลุกขึ้นมาหรือปรากฏกาย เพื่อใช้ให้ไปทำประโยชน์ตามที่ตนปรารถนา หรือเพื่อลนเอานํ้ามันจากคางผีตายทั้งกลม ที่เรียกกันว่า น้ำมันพราย สำหรับดีดให้หญิงหลงรัก

น. เวลาจนกระทั่งบัดนี้ เช่น ป่านนี้ยังไม่มาเลย ป่านนี้เขาไปถึงไหนแล้ว.

น. การเลี้ยงดูต้นไม้ตั้งแต่เป็นเมล็ดจนโตถึงระยะพอที่จะนำไปปลูกที่อื่นได้, การเลี้ยงดูต้นไม้ตั้งแต่ตัดกิ่งไปปักในดินที่ชุ่มน้ำจนกระทั่งรากงอกและแตกใบแล้วนำไปปลูกที่อื่นได้.

สัน. จนถึง, กระทั่งถึง, เช่น เที่ยวยันสว่าง.

ก. กระทบกระทั่งเกิดปั่นป่วนอย่างคลื่นซัดหรือลมพัด.

น. การกระทบกระทั่งกันบ้างแต่ไม่รุนแรงของคนที่ใกล้ชิดกัน เช่น ระหว่างสามีกับภรรยาหรือคนที่ทำงานร่วมกัน.