| กรด ๓ | (กฺรด) น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Combretum</i><i> tetralophum</i> C. B. Clarke ในวงศ์ Combretaceae มักขึ้นในที่นํ้าท่วม เช่น ตามฝั่งนํ้าลำคลอง ใบโดยมากออกรอบข้อ ๒ หรือ ๓ ใบ ใบอ่อนสีม่วงดำ เมื่อแก่เปลี่ยนเป็นสีเขียว ผลมีสันแข็งเป็น ๔ ครีบ, เถาวัลย์กรด ก็เรียก |
| กระจับบก | น. ชื่อไม้เถาชนิดหนึ่งขึ้นในป่าตํ่าตามที่นํ้าท่วม มักขึ้นปะปนกับเถากรด ซึ่งดูผาด ๆ คล้ายคลึงกัน ใบคู่ ขอบใบตอนบนที่ใกล้หรือติดกับก้านมีต่อมข้างละต่อม ผลนัยว่าแบน ๆ รูปสามเหลี่ยม ไม้ใช้ทำฟืน. |
| กระเช้าผีมด | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Aristolochia tagala</i> Cham. ในวงศ์ Aristolochiaceae ผลเมื่อแก่ตอนโคนแยกออกเป็น ๖ สาย คล้ายสาแหรก รากใช้ทำยาได้. |
| กระเช้าสีดา | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Aristolochia indica</i> L. ในวงศ์ Aristolochiaceae ผลคล้ายผลกระเช้าผีมด (๑) แต่ขนาดใหญ่กว่า รากใช้ทำยาได้. |
| กระดอม | น. ชื่อไม้เถาเนื้ออ่อนชนิด <i> Gymnopetalum chinense</i> (Lour.) Merr. ในวงศ์ Cucurbitaceae เถา ๕ เหลี่ยม มีมือจับ ผล ๑๐ เหลี่ยม สุกสีส้ม มีรสขม ใช้ทำยาได้, ขี้กาดง หรือ ขี้กาเหลี่ยม ก็เรียก. |
| กระดังงาจีน | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด<i> Artabotrys hexapetalus</i> (L. f.) Bhandari ในวงศ์ Annonaceae ดอกหอมจัดตอนเย็น กลีบหนา มี ๖ กลีบ ก้านดอกเป็นขอ, สะบันงาจีน ก็เรียก. |
| กระไดลิง ๒ | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Bauhinia scandens</i> L. var. <i> horsfieldii</i> (Miq.) K. Larson et S.S. Larsen ในวงศ์ Leguminosae ขึ้นในป่าดิบแล้ง ป่าเบญจพรรณที่ชุ่มชื้นทั่วไป และตามริมแม่นํ้าลำคลอง เถาแบนยาว งอกลับไปกลับมาคล้ายขั้นบันได ดอกเล็ก สีขาว ออกเป็นช่อที่ปลายกิ่ง เปลือกเหนียวใช้แทนเชือก เถาใช้ทำยาได้, กระไดวอก มะลืมดำ บันไดลิง หรือ ลางลิง ก็เรียก. |
| กระทงลาย | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Celastrus</i><i> paniculatus</i> Willd. ในวงศ์ Celastraceae ใบรูปไข่ปลายแหลม ขอบจักถี่ ดอกเล็กขาว ๆ เหลือง ๆ ออกเป็นช่ออยู่ปลายกิ่ง ผลเท่าเมล็ดถั่วลันเตา เมื่อแก่แตกเป็น ๓ กลีบ นํ้ามันจากเมล็ดใช้ทำยา ตามไฟ หรือเคลือบกระดาษกันนํ้าซึม, กระทุงลาย หรือ มะแตก ก็เรียก. |
| กระทุงหมาบ้า | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Dregea volubilis</i> (L. f.) Benth. ex Hook. f. ในวงศ์ Asclepiadaceae มียางขาวเป็นพิษ ใบมนหรือรูปไข่ ปลายแหลม โคนใบเว้าหรือป้าน ออกเป็นคู่ตรงข้ามกันตามลำต้น ดอกสีเขียวอ่อนเป็นพวงกลม ใช้ทำยา, ฮ้วนหมู ก็เรียก. |
| กระพังโหม | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Sarcostemma</i><i> secamone</i> (L.) Bennet ในวงศ์ Asclepiadaceae ทั้งต้นมียางขาว ใบแคบเรียวแหลม ออกเป็นคู่ตรงข้ามกัน มีนวล ดอกสีม่วงแกมชมพู ใช้ทำยาได้ ใบและเถาใช้เป็นอาหาร, จมูกปลาหลด จมูกปลาไหล หรือ ผักไหม ก็เรียก. |
| กรุงเขมา | (กฺรุงขะเหฺมา) น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Cissampelos</i><i> pareira</i> L. var. <i> hirsuta</i> (Buch.-Ham. ex DC.) Forman ในวงศ์ Menispermaceae ใบรูปสามเหลี่ยมปลายมน ผลกลม เมื่อสุกสีแดง. |
| กล้วยหมูสัง | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Uvaria</i><i> grandiflora</i> Roxb. ex Hornem. ในวงศ์ Annonaceae มีแถบปักษ์ใต้ ดอกสีแดงเลือดนก, ย่านนมควาย ก็เรียก. |
| กลอย ๑ | (กฺลอย) น. ชื่อไม้เถามีหนามชนิด <i> Dioscorea hispida</i> Dennst. ในวงศ์ Dioscoreaceae มีหัวกลมใหญ่อยู่ใต้ดิน ใบเป็นใบประกอบ มีใบย่อย ๓ ใบ หัวดิบมีพิษเบื่อเมา แต่เมื่อฝานแช่นํ้าไหลและนำมานึ่งหรือต้มให้สุกแล้วกินได้. |
| กลิ้งกลางดง | (กฺลิ้งกฺลาง-) น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Dioscorea</i> <i> bulbifera</i>L. ในวงศ์ Dioscoreaceae ตามง่ามใบมีหัวกลมขรุขระ, ว่านพระฉิม ก็เรียก. |
| กวางโจน | (กฺวาง-) น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็ง ผลกลมรีป้อมขนาดหัวแม่มือ เปลือกคาย เมื่อสุกสีแดงชาด ออกเป็นพวงกระจุก เนื้อบางสีขาวคล้ายสาคู รสเปรี้ยว กินได้ กวางชอบกิน มีตามป่าดอนทั่วไป. |
| กอบนาง | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Chilocarpus costatus</i>Miq. ในวงศ์ Apocynaceae พบทางปักษ์ใต้ มียางขาว, ย่านกอบนาง ก็เรียก. |
| กะตังกะติ้ว ๑ | น. นํ้ายางที่ได้จากไม้เถาหลายชนิดในวงศ์ Apocynaceae เช่น เครือเขามวกขาว [ <i> Parameria laevigata</i> (Juss.) Moldenke ] กะตังกะติ้วหรือคุยช้าง (<i> Willughbeia edulis</i>Roxb.) และตังติ้ว [ <i> Urceola lucida</i> (Wall. ex G. Don) Kurz ]<i> </i>. |
| กะตังกะติ้ว ๒ | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Willughbeia edulis</i> Roxb. ในวงศ์ Apocynaceae มีนํ้ายางขาว, คุยช้าง ก็เรียก. |
| กะทกรก | ชื่อไม้เถาชนิด <i> Passiflora foetida</i> L. ในวงศ์ Passifloraceae มีมือเกาะ ใบป้อมมี ๓ หยัก ดอกสีขาว ผลกลม เมื่อสุกสีเหลืองกินได้ มีใบประดับเป็นฝอยหุ้ม ยอดนำมาต้มใช้เป็นผัก, กระโปรงทอง เงาะป่า ถลกบาตร เถาเงาะ เถาสิงโต หรือ หญ้ารกช้าง ก็เรียก. |
| กะเมีย | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Uncaria gambier</i> Roxb. ในวงศ์ Rubiaceae ใบและกิ่งหมักแล้วนำไปสกัดได้สารที่เรียกว่า สีเสียดเทศ ใช้ทำยาได้. |
| กันภัย, กันภัยมหิดล | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Afgekia mahidoliae</i> Burtt et Chermsir. ในวงศ์ Leguminosae พบทางจังหวัดกาญจนบุรี ใบเป็นใบประกอบ ช่อหนึ่งมีใบย่อยหลายใบ ด้านล่างของใบมีขนสีนํ้าตาล ดอกเป็นช่อตั้ง สีขาวปนม่วง ฝักสั้นป้อมแบน ๆ ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเฉลิมพระเกียรติแด่สมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี. |
| การเวก ๓ | (การะ-) น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Artabotrys siamensis</i> Miq. ในวงศ์ Annonaceae ดอกหอมอ่อน กลีบดอกคล้ายกระดังงาจีนแต่ขนาดเล็กกว่า, กระดังงัว กระดังงาเถา หรือ หนามควายนอน ก็เรียก. |
| กำลังช้างเผือก | น. ชื่อพรรณไม้ ๒ ชนิดย่อยของชนิด <i> Hiptage</i> <i> bengalensis</i> (L.) Kurz ในวงศ์ Malpighiaceae ขึ้นตามป่าเบญจพรรณทั่วไป ใบเดี่ยว ค่อนข้างกลมมน ขอบหยักตื้น ๆ ออกตรงข้ามกัน ดอกสีขาวอมชมพู ชนิดย่อยแรก <i> H</i>. <i> bengalensis</i> (L.) Kurz subsp. <i> bengalensis</i>เป็นไม้เถาเนื้อแข็ง, โนรา ก็เรียก, และชนิดย่อยที่ ๒ <i> H. bengalensis</i> (L.) Kurz subsp. <i> candicans</i> (Hook. f.) Sirirugsa เป็นไม้พุ่มหรือไม้ต้นขนาดเล็ก, พญาช้างเผือก ก็เรียก. |
| ไก่เตี้ย ๒ | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Canavalia rosea</i> (Sw.) DC. ในวงศ์ Leguminosae ขึ้นตามหาดทรายชายทะเล ดอกสีชมพู ขาว หรือ ม่วง, กำพร้า หรือ ถั่วคร้า ก็เรียก. |
| ขมิ้นเครือ | น. ชื่อไม้เถาหลายชนิด ในวงศ์ Combretaceae เช่น ชนิด <i> Combretum acuminatum</i> Roxb. และในวงศ์ Menispermaceae เช่น ชนิด <i> Arcangelisia flava</i> (L.) Merr., <i> Fibraurea tinctoria</i> Lour. ทั้ง ๓ ชนิดใช้ทำยาได้, ชนิดหลัง กำแพงเจ็ดชั้น ก็เรียก. |
| ขยัน ๒ | (ขะหฺยัน) น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Bauhinia strychnifolia</i> Craib ในวงศ์ Leguminosae เปลือกมีรสหวาน ๆ ฝาด ๆ ใช้กินกับหมาก. |
| ข้าวเย็นใต้ | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Smilax glabra</i> Wall. ex Roxb. ในวงศ์ Smilacaceae เหง้าใช้ทำยาได้. |
| ข้าวเย็นเหนือ | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Smilax china</i> L. ในวงศ์ Smilacaceae เหง้าใช้ทำยาได้. |
| ข้าวสาร ๒ | น. ชื่อไม้เถาในสกุล <i> Raphistemma</i> วงศ์ Asclepiadaceae เช่น ข้าวสารดอกใหญ่ [ <i> R. pulchellum</i> (Roxb.) Wall. ] ข้าวสารดอกเล็ก [ <i> R. hooperianum</i> (Blume) Decne. ] ทั้ง ๒ ชนิดนี้ดอกกินได้. |
| ขี้กา | น. ชื่อไม้เถาเนื้ออ่อนหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Cucurbitaceae ผลกลมขนาดผลมะนาวถึงผลส้มเกลี้ยง สุกสีแดง เมล็ดสีเขียวแก่ มีเยื่อเป็นเมือก ๆ หุ้ม และมีรสขม เช่น ขี้กาแดงหรือกระดึงช้างเผือก (<i> Trichosanthes tricuspidata</i> Lour.). |
| ขี้กาแดง | น. ชื่อไม้เถาเนื้ออ่อนชนิด <i> Trichosanthes tricuspidata</i> Lour. ในวงศ์ Cucurbitaceae เถาเป็นเหลี่ยม มีมือเกาะแยกเป็น ๓ แฉก ใบใหญ่มน บางทีเป็น ๕ เหลี่ยม กลีบเลี้ยงสีแดง กลีบดอกสีขาวหรือขาวอมชมพู ผลกลมใหญ่ขนาดผลส้ม สุกสีแดง เมล็ดเป็นพิษเบื่อเมา, กระดึงช้างเผือก ก็เรียก. |
| เขนงนายพราน | (ขะเหฺนง-) น. ชื่อไม้เถาล้มลุกชนิด <i> Nepenthes</i> <i> mirabilis</i> (Lour.) Druce ในวงศ์ Nepenthaceae ชอบขึ้นตามพงหญ้าบนดินทรายที่ชุ่มแฉะ ปลายใบเปลี่ยนเป็นรูปคล้ายกระบอก มีฝาปิด ใช้ดักจับแมลง, กระดึงพระราม แล่งพระราม เหนงนายพราน หรือ ลึงค์นายพราน ก็เรียก. |
| เขี้ยวงู | น. ชื่อไม้เถาหลายชนิดในสกุล <i> Jasminum</i> วงศ์ Oleaceae ดอกสีขาว ออกที่ปลายกิ่ง กลิ่นหอม. |
| เขี้ยวงู | ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Strychnos axillaris</i> Colebr. ในวงศ์ Strychnaceae ดอกสีขาว ออกตามง่ามใบ, ขวากไก่ ก็เรียก. |
| เขือง | น. ชื่อไม้เถาหลายชนิดในสกุล <i> Smilax</i> วงศ์ Smilacaceae เถามีหนาม เหง้าแข็ง เช่น เขืองสร้อย (<i> S. davidiana</i> A. DC.) ดอกสีขาวอมเขียว ผลกลม สุกสีแดง. |
| ค้อนกลอง | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Capparis grandis</i> L.f. ในวงศ์ Capparaceae ลำต้นมีหนาม ผลกลมใหญ่ ผิวค่อนข้างขรุขระ สุกสีแดง. |
| ค้อนตีหมา | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Ancistrocladus tectorius</i> Merr. ในวงศ์ Ancistrocladaceae, คันทรง ก็เรียก. |
| คัดเค้า | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i> Oxyceros horridus</i>Lour. ในวงศ์ Rubiaceae มีหนามโค้งแหลม ดอกสีขาว ๆ เหลือง ๆ กลิ่นหอม, คัดเค้าเครือ ก็เรียก. |
| ค้าง ๑ | น. ไม้หลักสำหรับให้ไม้เถาขึ้นเกาะ เช่น ค้างพลู ค้างถั่ว. |
| ค้างคาว ๒ | ชื่อไม้เถาชนิด <i> Passiflora lunata</i> Willd. ในวงศ์ Passifloraceae ใบคล้ายปีกค้างคาว ด้านล่างของใบมีจุด ๓-๔ จุด ดอกกินได้. |
| คิ้วนาง | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Bauhinia winitii</i> Craib ในวงศ์ Leguminosae ฝักแบนกว้างและโค้ง ดอกสีขาว รากใช้กินกับหมากต่างสีเสียด, อรพิม ก็เรียก. |
| คุคะ | น. ชื่อไม้เถา ใช้ทำยาได้. |
| คุย ๒ | น. ชื่อไม้เถาหลายชนิดในสกุล <i> Willughbeia</i>วงศ์ Apocynaceae เช่น <i> W. edulis</i>Roxb. ใช้ย้อมผ้าให้มีสีแดงและใช้ทำยาได้ ผลกินได้. |
| เครือดิน | น. ไม้เถาตามที่กล่าวไว้ในไตรภูมิวินิจฉัยว่ามีสัณฐานประดุจดังผักบุ้งและแพงพวย. |
| เครือเขาน้ำ | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Tetrastigma</i> <i> leucostaphyllum</i> (Dennst.) Mabb. ในวงศ์ Vitaceae ขึ้นในป่าดิบ ลำต้นตอนบนแบนเป็นร่อง ตอนล่างค่อนข้างกลม อุ้มนํ้า นํ้าในลำต้นกินได้. |
| เครือเขามวกขาว | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Parameria laevigata</i> (Juss.) Moldenke ในวงศ์ Apocynaceae มียางเหนียวคล้ายกาว ใช้ทำยาได้, กระทั่งติด กุมาริกา เครือเขามวก ตังติด หรือ เถามวก ก็เรียก. |
| เครือเทพรัตน์ | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็ง ชนิด <i> Thepparatia thailandica</i> Phuph. ในวงศ์ Malvaceae ใบเป็นใบเดี่ยว มี ๓-๕ แฉก ดอกสีม่วง ขอบเหลือง รูประฆัง ออกเป็นพวง ห้อยลง ผลมี ๕ ช่อง เป็นไม้ถิ่นเดียวของไทย ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพ-รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. |
| โคกกระออม | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Cardiospermum halicacabum</i> L. ในวงศ์ Sapindaceae ขึ้นทั่วไปตามที่รกร้าง ลำต้นเรียวเป็นร่อง ใบสีเขียวอ่อน มีมือเกาะ ดอกเล็ก สีขาว ผลกลม มีกลีบเลี้ยงรูปสามเหลี่ยมพองลมหุ้มอยู่ รากและใบใช้ทำยาได้, กระออม ก็เรียก. |
| โคคลาน | น. ชื่อไม้เถาชนิด <i> Anamirta cocculus</i> (L.) Wightet Arn. ในวงศ์ Menispermaceae ใช้ทำยาได้, หวายดิน ก็เรียก. |
| ไคร้เครือ | (ไคฺร้เคฺรือ) น. ชื่อไม้เถาใช้ทำยา. |
