longdodict-blog
 
 
สี่คำนี้มีปัญหา challenge,look over one's shoulder, stiff paper, scornful
Submitted by jjay60 on Tue, 2009-12-15 16:33

challenge, look over one's shoulder, stiff paper, scornful

สี่คำนี้มีปัญหา (ความจริงมีมากกว่าสี่คำครับ แต่ยังนึกไม่ออกตอนนี้)

คำแรกเลยคือ challenge คำนี้เป็นคำที่ผมได้ยินบ่อยครั้งเวลาที่ฝรั่งเขาพูด หรือมีการปราศัย 

ส่วนคนไทยก็แปลได้สะใจตรงกับความต้องการของฝรั่งเขาจริงๆ  สมมติฝรั่งเขาพูดว่า

"I want to challenge you to reduce your paper use."

คนแปลก็จะแปลว่า "ผมอยากท้าทายให้คุณลดการใช้กระดาษลง" ไม่ว่ายังไงคนไทยก็ไม่กล้าเปลี่ยนคำว่า ท้าทาย เป็นอย่างอื่น เพราะมีฝรั่งบางคนที่รู้ภาษาไทยพอสมควรบอกว่าคำอื่นมันใช้แทนคำว่า ท้าทาย ที่แปลมาจาก challenge ไม่ได้เลย คนไทยก็เลยเออออตามฝรั่ง เอากันเข้าปายยย ตกลงมันเป็นภาษาของใครละเนี่ย

อันที่จริงเวลาที่คนไทยจะ challenge ใครสักคน ก็จะพูดว่า ผมอยากให้คุณลอง... หรือ ผมอยากขอให้คุณ... หรือ ผมอยากให้คุณทำด้วยความตั้งใจจริงเกี่ยวกับการลดการใช้กระดาษลง มิได้อาจหาญจะ ท้าทายแต่อย่างใดเลย แต่อยากให้ทำจริงๆ ครับ ผมจะกล้าท้าทายคนอย่างคุณได้อย่างไร อะไรประมาณนี้

ฝรั่งเขาจะท้าทายก็ให้เขาท้าไป แต่เราก็ต้องพูดตามวิถีของภาษาไทยและรักษาวิถีภาษาไทยของเราเอาไว้ไม่ให้ภาษาอื่นเข้ามามีอิทธิพลเหนือกว่าได้ แค่รับเอาคำทับศัพท์ที่นับวันจะเพิ่มมากขึ้นเป็นทวีคูณก็มากพออยู่แล้วใช่มั้ยครับ

ส่วนคำว่า look over one's shoulder อันนี้ผมได้มาจากหนังสือเล่มหนึ่งซึ่งเป็นเกล็ดเล็กๆ น้อยๆ ที่เราก็ไม่ควรมองข้ามเช่นกัน

มันมาจากประโยคที่ว่า "Helen looked over his shuolder while he slit one end of the envelope." คำนี้เป็นคำกริยาวัฒนธรรมการใช้ภาษา ที่แต่ละประเทศจะมีคำวัฒนธรรมแบบนี้แตกต่างกันไป (ผมขอตั้งว่ามันเป็นคำวัฒธรรม) มันเกิดจากแนวความคิดของคนที่อยู่ในวัฒนธรรมการเป็นอยู่นั้นๆ แล้วกลั่นออกมาเป็นคำพูด ซึ่งต่างวัฒนธรรมการเป็นอยู่ทำให้เกิดความต่างในการพูดเช่นกัน คำนี้

continued...tomorrow

 

Comments

เนื่องจากมีปัญหาในการเพิ่มเติมบทความของผม เพิ่มเข้าไปแล้วกดบันทึกไม่ได้ ผมจึงต้องสานต่อบทความด้วยการใส่ลงในคำวิจารณ์แทน...

คำนี้ถ้าแปลตามตัวแล้วก็คือ "เฮเลนมองผ่านหัวไหล่ของเขาขณะที่เขากรีดซองจดหมายด้านหนึ่งออก" เป็นการบรรยายลักษณะกริยาของตัวละครผู้หญิงที่กำลังยืนแนบๆ ตัวผู้ชายซึ่งเป็นสามี กำลังมองดูสามีตัดซองจดหมายใกล้ๆ หัวไหล่ของเขา หน้าของเธออยู่ระดับเหนือหัวไหล่เขา ซึ่งภาษาอังกฤษค่อนข้างจะบอกลักษณะกริยาชัดเจน แต่ภาษาไทยไม่ได้บอกชัดเจนอย่างนั้น หากบอกชัดเจนอาจทำให้คนอ่านหรือคนฟังนึกภาพไม่ออก ว่าการมองผ่านหัวไหล่ หรือการมองอยู่เหนือหัวไหล่นั้นเป็นอย่างไร การแปลออกมาเป็นไทยจึงให้แตกต่างออกไปตามแบบฉบับของภาษาไทย คือ "เฮเลนซึ่งยืนแนบอยู่ข้างๆ มองดูเขากรีดซองจดหมายอย่างไม่ละสายตา" 

เห็นได้ว่าการมุมมองการเล่าลักษณะกริยาตัวละครของฝรั่งกับไทยแตกต่างกัน ในขณะที่ตัวละครอยู่ในลักษณะกริยาเดียวกัน เมื่อเปลี่ยนมุมมองการเล่า ภาษาไทยจึงจำเป็นต้องเพิ่มคำว่า "อย่างไม่ละสายตา" เข้ามาด้วยเพื่อทำให้ภาษาลื่นไหล ซึ่งบางคนอาจเห็นว่าการทำแบบนี้เป็นสิ่งที่ไม่สมควรในการแปล แต่บางครั้งมันมีความจำเป็น เพื่อให้สิ่งที่แปลออกมาเป็นที่เข้าใจของคนไทยมากที่สุด

ส่วนคำว่า stiff paper เป็นการบอกลักษณะของกระดาษที่แข็งทื่อ อาจจะเป็นกระดาษบางๆ หรือหนาๆ ก็ได้นะครับ ที่มันโดนทับ หรือพับ หรือเก็บไว้นานจนแข็งทื่อ แต่ไม่ได้แปลว่า กระดาษแข็ง เพราะมีบางคนเคยแปลออกมาว่าเป็นกระดาษแข็ง ลองนึกถึง stiff เวลาที่คนต้องนั่งรถนานๆ หรือนั่งฟังการประชุมนานๆ เนื้อตัวแขนขาก็จะ stiff ได้

และสุดท้ายของฉบับนี้คือคำว่า scornfully ตัวอย่างเช่น He said scornfully. คำนี้ในภาษาอังกฤษคือการหมายถึง การพูดอย่างดูหมิ่นดูแคลน เหยียดหยาม ดูถูก หรือเยาะเย้ย จริงๆ ตามความหมาย แต่เมื่อแปลเป็นไทย บางครั้งเราต้องหลีกเลี่ยงในการใช้คำว่า อย่างดูหมิ่นดูแคลน เหยียดหยาม ดูถูก หรือเยาะเย้ย เพราะมันจะทำการพูดให้แรงเกินไป คนไทยมีนิสัยอ้อมค้อม การใช้คำอธิบายลักษณะการพูดของคนจึงต้องอ้อมไปด้วย ดังเนื้อเรื่องต่อไปนี้

Thomas explained to his children that he had been called to be a soldier.

Six year-old Sandy started crying. “Soldiers get killed in war,” she sobbed. “Will you die Papa?”

Eight year-old Kevin said scornfully, “Don’t be silly, Sandy. Our army is the strongest in the world. The other soldiers will die, not us.

ที่เควินพูดนั้นบอกได้ว่าทั้งลักษณะท่าทางและน้ำเสียง เขากำลังหยามน้องสาวเขาจริงๆ แต่ในภาษาไทยจะบอกว่า "เควินพูดอย่างเหยียดหยาม" นั้นไม่ได้ เพราะในภาษาไทยเขาไม่ควรเหยียดหยามน้องสาวของเขาในขณะที่น้องสาวเป็นห่วงพ่อ

ในภาษาไทยจึงต้องเปลี่ยนการเล่าเรื่องเป็น 

เควินซึ่งอายุได้แปดขวบเอ่ยขึ้นอย่างมั่นใจว่า "จะบ้าหรือแซนดี้ กองทัพของเราแข็งแกร่งที่สุดในโลก คนที่จะตายคือทหารของกองทัพอื่น ไม่ใช่เรา"

เห็นได้ว่าคำกริยาวิเศษณ์ "อย่างมั่นใจ" ไม่ได้ตรงตามความหมายกับคำว่า "Scornfully" เลย แต่คำว่า "จะบ้าหรือแซนดี้..." เป็นตัวเข้ามาช่วยการหยามของพี่ชายได้ และในขณะที่เขาพูดว่ากองทัพของเขาแข็งแกร่งที่สุดในโลก แสดงว่าเขามั่นใจมาก จึงนำความมั่นใจตรงนี้ไปเป็นคำกริยาวิเศษณ์แทน

ยุ่งเหยิงดีนะครับ คิดเหมือนผมหรือเปล่าครับพี่น้อง

ให้ความรู้ดีค่ะ แต่มีความรู้สึกงงๆ กับคำว่า stiff paper นิดหน่อย เข้าใจความรู้สึกว่ามันไม่ใช่ กระดาษแข็ง
แต่ก็งงๆกับ "กระดาษที่แข็งทื่อ" ... ลองนิยามใหม่น่าจะดีกว่า

แต่อย่างอื่น อ่านแล้วก็เห้นด้วยนะคะ ไม่ทราบว่าแปลเองหรือว่า ไปหามาคะ

ขอบคุณครับที่ร่วมแสดงความคิดเห็น

ความจริงแล้ว stiff paper ก็ไม่ใช่กระดาษที่แข็งทื่อเสียทีเดียวหรอกครับ จากเนื้อเรื่องที่ผมแปลอยู่นั้น มันเป็นกระดาษที่พับเรียบอยู่ในซองจดหมาย

ซึ่งการอธิบายลักษณะนั้นก็ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ด้วยเช่นกัน

90 % ที่ผมเสนอไว้เป็นงานที่ผมกำลังแปลอยู่ครับ  ไม่ได้หามาจากที่อื่นแต่อย่างใด เพราะการนำเสนอเรื่องที่ตัวเองกำลังทำอยู่ เป็นเรื่องที่ง่ายกว่าครับ

เห็นด้วยค่ะกับคุณ Jjay60 หลายข้อในเรื่องของการแปล ที่บางอย่าง ห้ามทำ แต่ถ้าเราแปลอะไรก็ตามเราควรจะดูลักษณะภาษาของไทยเราด้วย คิดว่าคนอื่นๆก็คงเคยอ่านหนังสือแปลบางเล่มนะคะ ที่เขาถอดความจากภาษาต่างประเทศอย่างเดียว แล้วเอามาใช้ทื่อๆ พออ่านแล้วมันก็มึน นิดๆ คือมันไม่ลื่นไหล แล้วบางคนที่เขาเพิ่งเริ่มเรียนภาษา ใหม่ ๆ แล้วยังไม่เก่ง บวกกับภาษาไทยก็ไม่ได้ถึงขั้นดี เขาจะยึดติดกับคำแปลที่ตายตัวมากเลย บางครั้งก็ทำให้เกิดความเข้าใจผิด

เห็นด้วยกับคุณ beatiful jinny เรื่องการแปลที่หลีกเลี่ยงบางอย่าง เพราะผมก็เป็นอีกคนหนึ่งที่เพิ่งเริ่มเรียนภาษาใหม่เวลาแปล ผมก็จะแปลตรง ๆ พอแปลออกมาเป็นภาษาไทยแล้วมันทะแม่ง ๆ ไม่มีความลื่นไหลของภาษา พอได้มาอ่านบทความของคุณ Jjay60 แล้วทำให้ได้คิด เพราะภาษาไทยมีหลายคำที่ความหมายเหมือนกันแต่เวลาใช้แล้วทำให้เกิดความรู้สึกแตกต่างกันได้ เช่น เสวย ฉันท์ รับประทาน ทาน กิน แล้วก็อีกสองสามคำ(ไม่เอยดีกว่าไม่สุภาพครับ) ซึ่งความหมายและการกระทำก็เหมือนกันคือ การเอาอาหารใส่ปากแล้วก็เคี้ยว แล้วก็กลืนลงท้อง ขอบคุณมากครับ คุณJjay60

เห็นด้วยกับการแปลให้ถูกฮะ เพราะเมื่อหลายปีที่แล้วมีรายการแข่งขันทำอาหารแล้วผู้พากษ์พูดถึง "แตงกวาทะเล" ที่เป็นอาหารชั้นยอด ผมก็งงว่ามันมีด้วยหรอ ไอ้แตงกวาทะเลเนี่ย แต่พอแปลตรงๆกลับเป็นภาษาอังกฤษแล้วมันคือ Sea Cucumber หรือ ปลิงทะเล ฮะ เป็นอุทาหรณ์ว่าศัพท์เฉพาะถึงจะแปลตรงๆได้ก็ควรจะเช็คให้แน่ใจก่อน :)

อีกนิดนึง challenge เมื่อถูกใช้เป็น adjective (challenged) จะแปลว่า พิการ ไม่ใช่ ถูกท้า หรืออะไรประมาณนั้น เคยเห็นหนังสือแปลแปลว่า "เขาเป็นคนที่ถูกท้าทายทางปัญญา" ซึ่งย่อหน้านั้นบรรยายถึงนิสัยของตัวละครอยู่ ผมคิดว่าน่าจะแปลจาก "He is mentally challenged" ซึ่งแปลว่า "เขาพิการทางสมอง" หรือ "เขามีปัญหาเกี่ยวกับสมอง" น่ะฮะ
(สำหรับการอธิบายคนที่เตี้ย ถ้าใช้ vertically challenged จะฟังดูดีกว่าและน่ารักกว่าใช้คำว่า short ด้วยฮะ :) )

ขอบคุณทุกคนที่เข้ามาร่วมให้ความคิดเห็นนะครับ
ชื่นใจที่ได้เห็นความคิดเห็นของแต่ละคนเข้ามา
วันหลังผมจะหา คำศัพท์และคำแปลที่เป็นบทหนังมาลงไว้นะครับ ถ้าใครมีไอเดียก็ช่วยกันแต่งเติมได้นะครับ :)

ขอบคุณสำหรับการเข้ามาเยี่ยมชมนะครับ
ได้ความรู้ใหม่อีกด้วย เกี่ยวกับคำว่า challenged