| ประเวศ, ประเวศน์ | น. การเข้ามา, การเข้าถึง, การเข้าสู่. |
| พรรษประเวศ | (พันสะปฺระเวด) น. การเข้าสู่ปีใหม่, เถลิงศก. |
| ชลาลัย | น. น้ำ, ห้วงน้ำ, เช่น ปางเสด็จประเวศด้าว ชลาลัย (กาพย์เห่เรือ), น้ำใจนางเปรียบอย่างชลาลัย ไม่เลือกไหลห้วยหนองคลองละหาน (กากี). |
| ชะรอย | ว. เห็นจะ, เห็นทีจะ, ท่าจะ, บางที, ในบทกลอนใช้ว่า รอย ก็มี เช่น เจ้าจุพลภูมิศร์ รอยไพริศร้ายกำจัดจร (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ชี ๑ | น. นักบวช เช่น ท้าวธคือไกรษรงามสง่า เสด็จเข้าป่าเปนชี (ม. คำหลวง วนประเวศน์) |
| เชราะ | (ชะเราะ) น. ทาง, ซอก, ทางนํ้าเซาะ, เช่น ครั้นภูบาลเสด็จเทา ทางเชราะเขาขนองไพร (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ด้าว | น. แดน เช่น ปางเสด็จประเวศด้าว ชลาลัย (กาพย์เห่เรือ), ประเทศ เช่น คนต่างด้าว |
| ดำกล | ก. ก่อสร้าง, ตั้ง, ตั้งขึ้น, ตั้งไว้, เช่น เจ้าก็ดำกลผลาอนนหาได้ไว้ในบรรณศาลาน้นนแล (ม. คำหลวง วนประเวศน์) |
| ดำบล | น. ตำบล, ถิ่น, หมู่บ้านแห่งหนึ่ง ๆ เช่น ธก็เสด็จดล ดำบลมุจลินทร์สระน้นน (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ตระดก | (ตฺระ-) ก. หวาด, ผวา, สะดุ้ง, ตกใจ, เขียนเป็น ตรดก ก็มี เช่น อันว่าพระพิศวกรรม ก็ยงงไปศาจผีเสื้อเนื้อแลนก อันมีเสียงตรดกพึงภีต บมิให้กีดให้ก้อง บมิให้ร้องระงี่มี่รงม (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ตระดาษ | (ตฺระ-) ว. ขาว, เผือก, เขียนเป็น ตรดาษ ก็มี เช่น อันรู้ภูมินทรสถาน ที่จรบาฬบรราชตัวตรดาษดํรยรัตน เปนสารสวัสดิมงคล (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ถ้อถ้อย | ก. กล่าวโต้, กล่าวประชัน, เช่น ร้องโดยยามสรุโนค ถ้อถ้อยโบกบินฉวาง (ม. คำหลวง วนประเวศน์), บางแห่งใช้ ท่อถ้อย หรือ ท้อถ้อย ก็มี. |
| ถับ, ถับ ๆ | ว. ทันใด, เร็ว, พลัน, เช่น นางพญาเยาวโยค โฉมล้ำโลกยสาวสวรรค์ อันมาถับถึงพลัน (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ทรหวล | (ทอระ-) ว. พัดหอบเอาไป, วนไปมา เช่น สํญาชื่อเกตุมดี นทีธารทรหวล (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ทรุม | (ทฺรุม, ทฺรุมะ) น. ต้นไม้ เช่น ท้าวธก็จะยลสระสโรช อันชื่อโบษขรณี อันมีทรุมทํทุมแลไหล้ (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ทวย ๒ | ว. ระทวย, อ่อน, งอน, เช่น อันว่าไม้มีผลค่าค้อม ก็น้อมนวยทวยทอดมาเอง (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ทำนวย ๓ | ก. น้อมลงมา เช่น ธก็ปลิดเอาลูกไม้จากศาขยอันทำนวย (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| บันทึก | ย่นย่อ, ทำให้สั้น, เช่น อันว่าเทพยดาก็ปรานีกระษัตรท้งงสี่ ก็บันทึกที่หนทางน้นนเข้ามา (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| บานิโยทก, บานีโยทก | น. นํ้าที่ควรดื่ม เช่น อันกอปรด้วยมางษมัศยาหาร สุราบานบานิโยทก ให้อิ่มอกราษฎร์ถ้วนหน้า (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| โบกขรณี | (-ขะระนี, -ขอระนี) น. สระบัว เช่น ชื่อมุจลินท์สินธุสาโรชโบกขรณี (ม. ร่ายยาว มหาพน), บางทีเขียนเป็น โบษขรณี ก็มี เช่น ท้าวธก็จะยลสระสโรช อันชื่อโบษขรณี อันมีทรุมทํทุมแลไหล้ (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| ปเวส, ปเวสน์ | (ปะ-) น. ประเวศ, ประเวศน์. |
| รอย ๒ | ว. เห็นจะ, ชะรอย, เช่น เจ้าจุํพลภูมิศร์ รอยไพริศร้ายกำจัดจร (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
| อรพินท์ | (ออระ-) น. ดอกบัว, (โบ) เขียนเป็น อรพินธุ ก็มี เช่น อันประดับด้วยอรพินธุเนานึก บุณฑรึกจงกล (ม. คำหลวง วนประเวศน์). |
