| ควีนสิริกิติ์ | (คฺวีนสิหฺริกิด) น. ชื่อกล้วยไม้พันธุ์ <i> Cattleya</i>‘Queen Sirikit’ ในวงศ์ Orchidaceae เป็นลูกผสม ดอกใหญ่ สีขาว ปากเหลือง สวยงามมากและมีกลิ่นหอม. |
| ควีนสิริกิติ์ | ชื่อกุหลาบพันธุ์ <i> Rosa</i> ‘Queen Sirikit’ ในวงศ์ Rosaceae เป็นลูกผสม กำเนิดในฝรั่งเศส ดอกสีเหลืองสด ปลายและขอบกลีบสีแดงเรื่อ กลิ่นหอม. |
| ควีนสิริกิติ์ | ชื่อไม้พุ่มพันธุ์ <i> Mussaenda</i> ‘Queen Sirikit’ ในวงศ์ Rubiaceae เป็นลูกผสม กำเนิดในฟิลิปปินส์ กลีบเลี้ยงใหญ่สีชมพูอ่อนขอบสีชมพูเข้ม หลอดกลีบดอกสีแดง กลีบดอกสีเหลือง. |
| จำปีสิรินธร | น. ชื่อไม้ต้นขนาดกลาง ชนิด <i> Magnolia sirindhorniae</i> Noot. et Chalermglin ในวงศ์ Magnoliaceae ดอกสีขาวนวล กลีบดอกใหญ่ยาว ผลเป็นผลกลุ่ม รูปกลม ขึ้นในป่าพรุน้ำจืด ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. |
| เจ้าฟ้าหญิงสิรินธร | น. ชื่อนกนางแอ่นขนาดเล็กชนิด <i> Pseudochelidon</i> <i> sirintarae</i> Kitti Thonglongya วงศ์ Hirundinidae เป็นชื่อที่ตั้งขึ้นเพื่อเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าหญิงสิรินธร ลำตัวสีดำเหลือบน้ำเงิน มีแต้มขาวตรงโคนหาง ตาและวงรอบเบ้าตาสีขาว ปากสีเหลือง เฉพาะตัวเต็มวัยขนหางคู่กลางมีแกนขนยื่นยาวออกไปคล้ายเส้นลวด ๒ เส้น เคยพบเฉพาะบริเวณบึงบอระเพ็ด จังหวัดนครสวรรค์,
ตาพอง ก็เรียก. |
| สิริ ๑ | ก. ผสม เช่น สามีภรรยาสิริอายุเข้าด้วยกัน ๑๕๐ ปี,
รวม เช่น สิริอายุได้ ๗๒ ปี. |
| สิริ ๒,
สิรี | น. ศรี,
มิ่งขวัญ,
มงคล,
เช่น สิริราชสมบัติ,
มักใช้เข้าคู่กับคำ มงคล เป็น สิริมงคล |
| สิริ ๒,
สิรี | สวย,
งาม,
เช่น ทรงมีพระสิริโฉม. |
| สิรินธรวัลลี | น. ชื่อไม้เถาเนื้อแข็งชนิด <i>Bauhinia sirindhorniae</i> K. Larsen et S.S. Larsen ในวงศ์ Leguminosae ใบมัน ดอกเล็ก สีเหลืองอมส้มถึงแดง มีขนสีน้ำตาลแดง ฝักแบนรูปขอบขนาน มีขนสีน้ำตาลแดงคลุมแน่น ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี. |
| กรรภิรมย์ | (กัน-) น. ฉัตร ๕ ชั้นและ ๗ ชั้น สำรับหนึ่งมี ๓ องค์ คือ พระเสมาธิปัต พระฉัตรชัย พระเกาวพ่ายหรือพระเกาวพ่าห์ ทำด้วยผ้าขาวลงยันต์เส้นเขียนทอง เป็นเครื่องสูงอันเป็นสิริมงคลยิ่งสำหรับพระมหากษัตริย์ ใช้กางเชิญนำพระราชยานเวลาเสด็จพระราชดำเนินโดยกระบวนพยุหยาตราใหญ่ และใช้เข้าพิธีคชกรรมนำช้างสำคัญขึ้นจากแพเข้าสู่โรงสมโภช หรือใช้ผูกเสาพระแท่นมณฑลในพระราชพิธีใหญ่,
เขียนเป็น กรรม์ภิรมย์ กันภิรมย์ หรือ กันพิรุณ ก็มี. |
| ไกรศรี ๑ | (ไกฺรสี) ว. ผู้ยิ่งด้วยสิริ. |
| ขวัญ | มิ่งมงคล,
สิริ,
ความดี,
เช่น ขวัญข้าว ขวัญเรือน |
| ขวัญ | สิ่งที่ไม่มีตัวตน เชื่อกันว่ามีอยู่ประจำชีวิตของคนตั้งแต่เกิดมา ถ้าขวัญอยู่กับตัวก็เป็นสิริมงคล เป็นสุขสบายจิตใจมั่นคง ถ้าคนตกใจหรือเสียขวัญ ขวัญก็ออกจากร่างไป ซึ่งเรียกว่า <b><i>ขวัญหาย ขวัญหนี ขวัญบิน </i></b> เป็นต้น ทำให้คนนั้นได้รับผลร้ายต่าง ๆ,
เรียกผู้ตกใจง่ายคือ เด็กหรือหญิงซึ่งมักจะขวัญหายบ่อย ๆ ว่า <b><i>ขวัญอ่อน </i></b>,
และอนุโลมใช้ไปถึงสัตว์หรือสิ่งของบางอย่าง เช่น ช้าง ม้า ข้าว เรือน ฯลฯ ว่ามีขวัญเช่นเดียวกับคนเหมือนกัน,
โดยปริยายหมายความว่า ยอดกำลังใจ เช่น <b><i>ขวัญเมือง </i></b> ว่า ยอดกำลังใจของเมือง |
| คำขวัญ | น. ถ้อยคำที่แต่งขึ้นเพื่อเตือนใจหรือเพื่อให้เป็นสิริมงคล. |
| เงินขวัญถุง | น. เงินจำนวนหนึ่งที่ผู้ใหญ่มอบให้ในงานแต่งงานเป็นต้น เพื่อเก็บไว้เป็นสิริมงคล. |
| จุลวงศ์ | (จุนละ-) น. ชื่อหนังสือพงศาวดารลังกา แต่งเป็นภาษาบาลีต่อจากมหาวงศ์ ตั้งแต่รัชสมัยพระเจ้าสิริเมฆวรรณจนถึงลังกาถูกอังกฤษยึดครอง. |
| เจิม ๑ | ก. เอาแป้งหอมแต้มเป็นจุด ๆ ที่หน้าผากหรือสิ่งที่ต้องการให้มีสิริมงคล |
| ซัดทราย | ก. สาดทรายที่คั่วจนร้อนเทลงมาจากกำแพงให้ถูกข้าศึก,
สาดทรายที่ปลุกเสกแล้วไปรอบ ๆ บริเวณ เพื่อให้เป็นสิริมงคล. |
| ตะเพียนเงินตะเพียนทอง | น. เครื่องรางอย่างหนึ่ง ทำด้วยโลหะเป็นรูปปลาตะเพียนสีเงินตัวหนึ่ง สีทองตัวหนึ่ง เชื่อว่าเป็นสิริมงคลให้ทำมาค้าขึ้น. |
| ตาพอง ๒ | <i>ดู</i> <i> เจ้าฟ้าหญิงสิรินธร</i>. |
| ทักขิณาวัฏ | น. การเวียนขวาเพื่อความเป็นสิริมงคลอย่างเดินเวียนเทียน. |
| ทักษิณาวรรต | น. การเวียนขวาเพื่อความเป็นสิริมงคลอย่างเดินเวียนเทียน. |
| ทับที่ | ว. เรียกอาการที่นอนตรงที่ของคนตายซึ่งเกี่ยวดองเป็นญาติผู้ใหญ่และเคยนอนประจำตรงนั้น เพราะเชื่อว่าเป็นสิริมงคล ว่า นอนทับที่. |
| ใน ๒ | บ. แห่ง,
ของ,
เช่น สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดา สิริโสภาพัณณวดี พระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว. |
| เบิกแว่นเวียนเทียน | ก. เริ่มทำพิธีเวียนเทียนทำขวัญ โดยจุดเทียนที่ติดบนแว่นเทียน วักแว่นเทียนเข้าหาตัว ๓ ครั้ง ใช้มือขวาปัดควันออกไปข้างหน้า เพื่อให้สิริมงคลเข้าสู่บุคคลหรือสิ่งที่รับการเวียนเทียน แล้วส่งแว่นเทียนให้คนที่อยู่ถัดไปทางซ้ายต่อ ๆ ไปให้ครบรอบ. |
| พร | (พอน) น. คำแสดงความปรารถนาให้ประสบสิ่งที่เป็นสิริมงคล เช่น ให้พร ถวายพระพร,
สิ่งที่ขอเลือกเอาตามประสงค์ เช่น ขอพร. |
| พระราชพิธี | น. พิธีที่พระมหากษัตริย์ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ กำหนดไว้ตามราชประเพณี เช่น พระราชพิธีฉัตรมงคล พระราชพิธีสงกรานต์ พระราชพิธีสมโภชเดือนและขึ้นพระอู่ พระราชพิธีฉลองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี. |
| พิธี | น. งานที่จัดขึ้นตามลัทธิหรือความเชื่อถือตามขนบธรรมเนียมประเพณีเพื่อความขลังหรือความเป็นสิริมงคลเป็นต้น เช่น พิธีพระราชทานปริญญาบัตร พิธีมงคลสมรส พิธีประสาทปริญญา |
| มงคล,
มงคล- | (มงคน,
มงคนละ-) น. เหตุที่นำมาซึ่งความเจริญ เช่น มงคล ๓๘,
สิ่งซึ่งถือว่าจะนำสิริและความเจริญมาสู่และป้องกันไม่ให้สิ่งที่เลวร้ายมากล้ำกราย,
เรียกงานที่จัดให้มีขึ้นเพื่อความอยู่เย็นเป็นสุข เช่น งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่ งานทำบุญวันเกิด ว่า งานมงคล |
| มงคล,
มงคล- | สิ่งที่ทำเป็นวงด้วยด้ายเป็นต้นสำหรับสวมศีรษะเพื่อเป็นสิริมงคล นิยมใช้เฉพาะในเวลาชกมวยไทยหรือตีกระบี่กระบอง. |
| มดี | (มะ-) คำเติมท้ายคำอื่นที่เป็นนามในคำที่มาจากบาลีและสันสกฤตเฉพาะที่มีสระ อิ อุ อยู่ท้าย หมายความว่า มี เช่น สิริมดี พันธุมดี,
ตามหลักไวยากรณ์ เป็นเพศหญิง. |
| มนต์,
มนตร์ | น. คำศักดิ์สิทธิ์,
คำสำหรับสวดเพื่อเป็นสิริมงคล เช่น สวดมนต์,
คำเสกเป่าที่ถือว่าศักดิ์สิทธิ์ เช่น ร่ายมนตร์ เวทมนตร์. |
| มหาพรหมราชินี | น. ชื่อต้นไม้ขนาดเล็ก ชนิด <i>Mitrephora sirikitiae</i> Weerasooriya,
Chalermglin et M.K.R. Sanadero ในวงศ์ Annonaceae กลีบดอกสีเขียวอ่อน ปลายสีม่วงเข้ม ผลเป็นผลกลุ่ม ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. |
| มิ่ง | น. สิ่งเป็นสิริมงคล เช่น มิ่งเมือง เมียมิ่ง. |
| มิ่งมงคล | น. สิ่งที่ถือว่าเป็นสิริมงคลอันจะนำความสุขความเจริญมาสู่. |
| โมกราชินี | น. ชื่อไม้ต้นขนาดเล็กชนิด <i>Wrightia sirikitiae</i> D.J. Middleton et Santisuk ในวงศ์ Apocynaceae ดอกสีขาว ผลเป็นฝักคู่สีน้ำตาล พบบริเวณเขาหินปูน ตั้งชื่อวิทยาศาสตร์เพื่อเทิดพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ. |
| ราศี ๒ | สิริมงคล เชื่อกันว่าเวลาเช้าราศีอยู่ที่หน้า เวลากลางวันราศีอยู่ที่หน้าอก เวลากลางคืนราศีอยู่ที่เท้า. |
| ลักษมี | ความงาม,
เสน่ห์,
สิริ |
| ว่าน | น. ชื่อเรียกพืชบางชนิดที่มีหัวบ้าง ไม่มีหัวบ้าง ใช้ทำยาบ้าง หรือเชื่อกันว่าทำให้อยู่ยงคงกระพันและเป็นสิริมงคล เช่น ว่านนางล้อม ว่านเสน่ห์จันทร์แดง. |
| ศรี ๑ | (สี) น. มิ่ง,
สิริมงคล,
ความรุ่งเรือง,
ความสว่างสุกใส,
ความงาม,
ความเจริญ,
เช่น ศรีบ้าน ศรีเรือน ศรีเมือง,
ใช้นำหน้าคำบางคำเป็นการยกย่อง เช่น พระศรีรัตนตรัย วัดพระศรีรัตนศาสดาราม. |
| สวนพฤกษศาสตร์ | น. บริเวณที่ปลูกพรรณไม้มากชนิดทั้งในและต่างประเทศ รวบรวมไว้เป็นหมวดหมู่ มักเขียนป้ายบอกชื่อสามัญและชื่อวิทยาศาสตร์ไว้ด้วย เพื่อประโยชน์แก่การศึกษาและพักผ่อนหย่อนใจเป็นต้น เช่น สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ จังหวัดเชียงใหม่ สวนพฤกษศาสตร์พุแค จังหวัดสระบุรี. |
| สิว- ๒,
สิวะ | (สิวะ-) น. ความดี,
สิริมงคล |
| เสียราศี | ก. เสียสง่า,
เสียเกียรติยศ,
เสียศักดิ์ศรี,
เสียสิริมงคล,
เช่น คบคนชั่วทำให้เสียราศี. |
| อาถรรพ์,
อาถรรพณ์,
อาถรรพณะ | (-ถัน,
-ถัน,
-ถับพะนะ) น. สิ่งสืบเนื่องจากคัมภีร์อถรรพเวท,
การทำพิธีตามตำราไสยศาสตร์เพื่อให้เกิดสิริมงคลป้องกันภยันตราย หรือทำอันตรายผู้อื่น เช่น ทำพิธีฝังเสาหินหรือฝังบัตรพลี ซึ่งเรียกว่า ฝังอาถรรพ์ |
