| ตาโต ๑ | ว. อาการที่ตาเบิกกว้างเพราะอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,
แสดงอาการอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,
ตาพอง ตาลุก หรือ ตาลุกตาชัน ก็ว่า. |
| ตาโต ๑ | <i>ดูใน ตา ๒</i>. |
| ตาโต ๒ | <i>ดู ตาพอง ๓</i>. |
| สิงตาโต | <i>ดู ตะลาน ๑</i>. |
| หูหนาตาโต,
หูหนาตาเล่อ | น. ชื่อโรคเรื้อน. |
| ก้ง | ว. ลาย,
ด่าง,
เช่น แมวก้ง ผ้าตาก้ง (คือ ผ้าตาโต ๆ ที่มีสีต่าง ๆ กัน). |
| กระจาด | น. ภาชนะสาน รูปเตี้ย ๆ ปากกว้าง ก้นสอบ,
โดยปริยายเรียกเครื่องสานที่ทำเป็นตาโต ๆ ขอบปากแบบพานปากกระจับ สำหรับใส่ของเครื่องกัณฑ์เทศน์มหาชาติ. |
| กระรอก | น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในวงศ์ Sciuridae มีฟันแทะ ส่วนใหญ่ตาโตและใบหูใหญ่ หางยาวเป็นพวง กินผลไม้ มีหลายสกุลและหลายชนิด เช่น กระรอกหลากสี [
<i> Callosciurus finlaysoni</i> (Horsfield)
] พญากระรอกดำ [
<i> Ratufa bicolor</i> (Sparrman)
]<i> </i>. |
| แข้งไก่ | น. ชื่อปลาทะเลชนิด <i> Megalaspis cordyla</i> (Linn.) ในวงศ์ Carangidae ลำตัวเพรียว แบนข้างเล็กน้อย เรียวลู่ไปทางคอดหางซึ่งแคบมากและเป็นเหลี่ยมแข็งคล้ายแข้งไก่ หน้าครีบก้นมีกระดูกเป็นหนามแข็ง ๒ อัน พับซ่อนในร่องเนื้อได้ ตาโตมีหนังตาไขมัน ปากกว้าง ครีบอกยาวใหญ่เป็นรูปเคียว ครีบหางเป็นแฉกกว้าง ท้ายครีบหลังและครีบก้นมีครีบฝอย ๗-๑๐ ครีบ เรียงห่างกัน เกล็ดเล็กแต่เฉพาะที่อยู่ในแนวเส้นข้างตัวจนถึงข้างหางขยายใหญ่มาก ด้านบนของหัวและลำตัวมีสีเขียวอมเทา ด้านท้องมีสีขาวเงิน ขอบแผ่นปิดเหงือกมีจุดสีดำใหญ่ ว่ายน้ำเร็ว อยู่เป็นฝูงใกล้ผิวน้ำ ขนาดยาวได้ถึง ๘๐ เซนติเมตร,
ขาไก่ อีลอง อีโลง หรือ หางแข็ง ก็เรียก. |
| เค้า ๒ | น. ชื่อนกขนาดเล็กถึงขนาดใหญ่หลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Strigidae และวงศ์ Tytonidae หัวโต ตาโตอยู่ทางด้านหน้าของหัว มองเห็นได้ดีในเวลากลางคืน ขนรอบหัวและหน้าพองฟู รูปหน้าคล้ายรูปหัวใจ ขนตามลำตัวนุ่มหนาและเบามีลายเป็นจุด ๆ หรือลายคล้ายเกล็ดปลา หากินในเวลากลางคืน กลางวันหลบพักผ่อนตามต้นไม้ เช่น แสก [
<i> Tyto alba</i> (Scopoli)
] เค้ากู่หรือฮูก (<i> Otus</i> <i> lempiji</i> Pennant) เค้าใหญ่พันธุ์สุมาตรา [
<i> Bubo sumatranas</i> (Raffles)
] เค้าป่าสีน้ำตาล (<i> Strix leptogrammica</i> Temminck) เค้าโมงหรือเค้าแมว [
<i> Glaucidium cuculoides</i> (Vigors)
] เค้าเหยี่ยว [
<i> Ninox scutulata</i> (Raffles)
],
ฮูก ก็เรียก. |
| จักจั่น ๑ | (จักกะ-) น. ชื่อแมลงในวงศ์ Cicadidae ลำตัวยาวตั้งแต่ ๒-๑๐ เซนติเมตร หัวและอกกว้าง ปีกมี ๒ คู่ เนื้อปีกส่วนใหญ่ใสเหมือนกันทั้ง ๒ คู่ เมื่อเกาะอยู่กับที่ปีกพับเป็นรูปหลังคาคลุมตัว มีปากชนิดเจาะดูด ตาโตเห็นได้ชัด เพศผู้มีอวัยวะทำเสียงอยู่ทางด้านล่างของส่วนท้องได้ยินไปไกล ส่วนใหญ่ลำตัวสีน้ำตาลเข้ม ที่พบบ่อยเป็นชนิด <i> Dundubia</i> <i> intermerata</i> Walker. |
| ซิว | น. ชื่อปลานํ้าจืดหลายสกุลในวงศ์ Cyprinidae มีขนาดเล็ก ปากเล็กเชิดขึ้น ตาโต เกล็ดโตหลุดง่าย อาศัยใกล้ผิวนํ้า เมื่อถูกจับขึ้นพ้นน้ำแล้วจะตายได้ง่าย ที่รู้จักกันทั่วไปและพบทั่วประเทศ ได้แก่ ซิวหนวดยาว (<i> Esomus metallicus</i> Ahl) ซิวอ้าว อ้ายอ้าว อ้าว หรือ ซิวควาย ในสกุล <i> Luciosoma</i>,
ซิวใบไผ่ ในสกุล <i> Danio</i>,
ซิวหัวตะกั่ว ในสกุล <i> Chela</i> และ ซิว ในสกุล<i> Rasbora</i> |
| ตะลาน ๑ | น. ชื่องูขนาดกลางชนิด <i> Ptyas korros</i> (Schlegel) ในวงศ์ Colubridae ตาโต ลำตัวสีน้ำตาลปลอด มีลายเล็กน้อยเห็นไม่ชัด นิสัยว่องไวปราดเปรียว ออกหากินตามพื้นดินในเวลากลางวัน ไม่มีพิษ,
สิงตาโต หรือ ตาลาน ก็เรียก. |
| ตาโก้ง | น. ชื่อผ้าชนิดหนึ่งที่ทอเป็นตาโต ๆ ใช้เป็นโสร่ง,
ตาโถง ก็เรียก. |
| ตาพอง ๑ | ว. อาการที่ตาเบิกกว้างเพราะอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,
แสดงอาการอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,
ตาโต ตาลุก หรือ ตาลุกตาชัน ก็ว่า. |
| ตาลุก ๒,
ตาลุกตาชัน | ว. อาการที่ตาเบิกกว้างเพราะอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,
แสดงอาการอยากได้เมื่อเห็นเงินเป็นต้น,
ตาโต หรือ ตาพอง ก็ว่า. |
| ตาพอง ๓ | น. ชื่อปลาทะเลในสกุล <i> Priacanthus</i> วงศ์ Priacanthidae ลำตัวป้อม แบนข้าง ปากเชิดขึ้น คางยื่น ตาโตคลุมด้วยเยื่อใส เกล็ดเล็กสากมือ ลำตัวและครีบสีแดงสด อาศัยอยู่ใกล้พื้นท้องนํ้าหรือในระดับนํ้าลึก ที่ชุกชุมได้แก่ ชนิด <i> P. tayenus</i> Richardson ขนาดโตได้ถึง ๓๐ เซนติเมตร,
ตาโต หรือ ตาหวาน ก็เรียก. |
| ตาเหลือก ๒ | น. ชื่อปลาทะเลและนํ้ากร่อยทุกชนิด ในสกุล I<i> lisha</i> วงศ์ Pristigasteridae ตาโตเหลือกขึ้นด้านบน ลำตัวยาวเรียว แบนข้าง ท้องเป็นสันแหลม เกล็ดเรียบ เกล็ดที่สันท้องเป็นเหลี่ยมคมเรียงต่อกันคล้ายฟันเลื่อย ขนาดยาวได้ถึง ๔๖ เซนติเมตร,
อีปุด หรือ ปุด ก็เรียก. |
| ตาเหลือก ๒ | ชื่อปลาทะเล ๒ ชนิด ตาโตเหลือกขึ้น ปากกว้าง ที่ใต้คางระหว่างกระดูกขากรรไกรล่างมีแผ่นกระดูกแข็ง ๑ ชิ้น ลำตัวค่อนข้างเรียว แบนข้าง ได้แก่ ตาเหลือกสั้น [
<i> Megalops cyprinoides</i> (Broussonet)
] ในวงศ์ Megalopidae ขนาดยาวได้ถึง ๕๘ เซนติเมตร เกล็ดใหญ่ มีก้านครีบหลังอันสุดท้ายยื่นยาวเป็นเส้น และตาเหลือกยาว [
<i> Elops hawaiensis</i> (Regan)
] ในวงศ์ Elopidae ลำตัวเรียวยาวกว่าชนิดแรก ขนาดยาวได้ถึง ๖๐ เซนติเมตร. |
| นกกระจอก ๒ | น. ชื่อปลาทะเลในสกุล <i>Parexocoetus</i> และ <i>Cypselurus</i> วงศ์ Exocoetidae ปากอยู่ปลายสุดของหัว เชิดขึ้นเล็กน้อย ตาโต หัวและด้านหลังแบนลงเล็กน้อยเป็นเหลี่ยมด้านท้องเกือบกลม ครีบหลังและครีบก้นอยู่ค่อนไปทางหางซึ่งเป็นแฉกลึกโดยแฉกล่างยาวกว่าแฉกบน ครีบอกใหญ่ใช้ร่อนถลาไปเหนือผิวนํ้าคล้ายปีก ลำตัวยาวเพรียว ส่วนบนลำตัวสีเขียวหรือนํ้าเงิน ข้างท้องสีขาวเงิน อาศัยอยู่บริเวณผิวนํ้า ขนาดยาว ๑๐-๓๐ เซนติเมตร,
ปลาบิน ก็เรียก. |
| นวลจันทร์ ๒ | น. ชื่อปลาทะเลหรือน้ำกร่อยชนิด <i>Chanos</i> <i>chanos</i> (Forsskål) ในวงศ์ Chanidae ลำตัวยาวเพรียว แบนข้างเล็กน้อย หัวหลิม ตาโต ครีบหลังมีครีบเดียวตั้งอยู่ในแนวกลางตัว ครีบหางเป็นแฉกลึก เกล็ดทั่วตัวมีสีเงิน ขนาดยาวได้ถึง ๑.๘ เมตร อยู่ในน้ำจืดได้,
ชะลิน ดอกไม้ หรือ นวลจันทร์ทะเล ก็เรียก. |
| น้ำดอกไม้ ๔ | น. ชื่อปลาทะเลขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ทุกชนิดในสกุล <i>Sphyraena</i> วงศ์ Sphyraenidae ลำตัวค่อนข้างกลมยาว หัวแหลม คางล่างยื่น ปากกว้าง มีฟันคมแข็งแรง ตาโต เกล็ดเล็กบาง ขอบเรียบ มีครีบหลัง ๒ ตอน พื้นลำตัวมีสีแตกต่างกันแล้วแต่ชนิด แต่มักเป็นสีฟ้าอมเทา เช่น ชนิด <i>S</i>. <i>forsteri</i> Cuvier หรือนํ้าตาลอมเหลือง เช่น ชนิด S. <i>obtusata</i> Cuvier & Valenciennes บ้างมีบั้งทอดขวางลำตัวเป็นระยะ ๆ เช่น ชนิด <i>S</i>. <i>jello</i> Cuvier & Valenciennes บ้างก็มีจุดหรือแต้มดำ เช่น ชนิด <i>S</i>. <i>barracuda</i> (Walbaum) ขนาดแตกต่างกันตั้งแต่ ๓๐-๑๕๐ เซนติเมตร,
สาก ก็เรียก. |
| ปอ ๓ | น. ชื่อแมลงอันดับย่อย Anisoptera ในอันดับ Odonata หัวและอกสั้นป้อม ส่วนท้องแคบยาว หนวดสั้นเล็กมองคล้ายขน ตาโตใหญ่ ๒ ข้างอยู่ชิดกัน ปีก ๒ คู่บางใส เส้นลายปีกเป็นร่างแห โคนปีกคู่หลังแผ่กว้าง ปีกคู่หลังใหญ่กว่าปีกคู่หน้า มีสีแตกต่างกันตามชนิด เมื่อเกาะปีกกางขนานกับพื้น ตัวอ่อนอยู่ในน้ำ กินสัตว์น้ำขนาดเล็ก เช่น ชนิด <i> Crocothemis servilia</i> (Drury) ในวงศ์ Libellulidae,
แมลงปอ ก็เรียก. |
| ปอเข็ม | น. ชื่อแมลงอันดับย่อย Zygoptera ในอันดับ Odonata ลักษณะทั่วไปคล้ายแมลงปอแต่ลำตัวผอมเรียวกว่า ตาโตใหญ่ ๒ ข้างอยู่ห่างกัน ปีก ๒ คู่บางใสขนาดเท่ากัน โคนปีกคู่หลังเรียวเมื่อเกาะปีกตั้งขึ้น เช่น ชนิด <i> Neurobasis chinensis</i> (Linn.) ในวงศ์ Calopterygidae ปีกสีเขียวเหลือบ พบมากบริเวณน้ำตก. |
| ปากแตร ๒ | น. ชื่อปลาทะเลในสกุล <i> Fistularia</i> วงศ์ Fistulariidae หัวและลำตัวแบนลงแต่แคบและยาวมาก ตาโต ปากเป็นท่อยาวคล้ายแตร มีช่องปากขนาดเล็กอยู่ปลายสุด ลำตัวไม่มีเกล็ดยกเว้นเฉพาะที่แนวสันหลัง ครีบหลังและครีบก้นอยู่ค่อนไปทางหาง ครีบหางเป็นแฉกมีเส้นยาวคล้ายแส้ยื่นออกจากกึ่งกลางครีบ ลำตัวทั่วไปรวมทั้งหัวและครีบสีนํ้าตาลแดง ขนาดยาวได้ถึง ๑ เมตร เช่น ชนิด <i> F. villosa</i> Klunzinger,
สามรส ก็เรียก. |
| ม้าลาย | น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในสกุล <i>Equus</i> วงศ์ Equidae รูปร่างคล้ายม้าแต่มีลายสีดำและสีขาวพาดขวางลำตัวตัดกันเห็นได้ชัดเจน จมูกดำ ขนแผงคอสั้น ใบหูและตาโต กีบเท้าเป็นกีบเดี่ยวกลมเล็ก ขนหางยาวเป็นพวงเฉพาะตอนครึ่งปลายของหาง ส่วนโคนหางมีขนสั้น อาศัยอยู่รวมกันเป็นฝูงตามทุ่งหญ้า ถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปแอฟริกา มีหลายชนิด เช่น ชนิด <i>E. grevyi</i> (Oustalet) ซึ่งเป็นพันธุ์ที่มีขนาดใหญ่ที่สุด ชนิด <i>E. burchelli</i> (Gray) เป็นชนิดที่นิยมนำมาเลี้ยงตามสวนสัตว์ทั่ว ๆ ไป. |
| แม่ตะงาว | น. ชื่องูขนาดกลางชนิด <i>Boiga multomaculata</i> (Boie) ในวงศ์ Colubridae ยาวประมาณ ๑.๘ เมตร หัวโต ตาโต ตัวยาวเรียวสีนํ้าตาลอ่อน มีลายแต้มสีนํ้าตาลเข้มเป็นจุดใหญ่ ๆ ตลอดตัวคล้ายงูแมวเซา ออกหากินในเวลากลางคืน มักพบอยู่บนต้นไม้ กินสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ขนาดเล็ก ไข่นก และสัตว์เลื้อยคลานขนาดเล็ก มีพิษอ่อน. |
| แมลงวันหัวเขียว | น. ชื่อแมลงหลายชนิดหลายสกุล ในวงศ์ Calliphoridae ลักษณะทั่วไปเหมือนแมลงวัน แต่ตัวโตกว่า ตาโตสีแดง อกและท้องสีเขียว หรือน้ำเงินเป็นมันวาว กินอาหารหลากหลาย ที่พบบ่อยตามบ้านเรือน คือ ชนิด <i>Chrysomyia megacephala</i> (Fabricius). |
| หัวตะกั่ว ๑ | น. ชื่อปลาขนาดเล็กชนิด <i>Aplocheilus panchax</i> (Hamilton) ในวงศ์ Aplocheilidae พบทั้งในนํ้าจืดและนํ้ากร่อย ลำตัวกลมยาว หัวโตกว้าง มองด้านข้างเห็นปลายแหลม สันหัวแบน ปากซึ่งอยู่ปลายสุดเชิดขึ้น ตาโตและอยู่ชิดแนวสันหัว เกล็ดใหญ่ ครีบต่าง ๆ มีขอบกลม ครีบหลังมีขนาดเล็กอยู่ใกล้ครีบหาง พื้นลำตัวสีเทาอมเหลือง ครีบต่าง ๆ สีออกเหลือง โคนครีบหลังสีดำ ที่สำคัญคือมีจุดสีตะกั่วขนาดใหญ่โดดเด่นอยู่บนสันหัวระหว่างนัยน์ตา ขนาดยาวได้ถึง ๘ เซนติเมตร,
หัวเงิน หรือ หัวงอน ก็เรียก. |
| หางนกยูง ๒ | น. ชื่อปลาน้ำจืดขนาดเล็กที่ออกลูกเป็นตัว ชนิด <i>Poecilia reticulata</i> Peters ในวงศ์ Poeciliidae มีถิ่นกำเนิดอยู่ในเขตร้อนตอนเหนือของทวีปอเมริกาใต้ นำเข้ามาเลี้ยงและขยายพันธุ์เป็นปลาสวยงาม ลำตัวยาว แบนข้าง คอดหางใหญ่ ปากเล็กเชิดขึ้น ตาโต ตัวผู้มีขนาดโตได้ยาวเพียง ๓ เซนติเมตร ส่วนตัวเมียยาวได้ถึง ๖ เซนติเมตร,
กินยุง ก็เรียก. |
