| บ้ายอ | ว. ชอบให้คนเยินยอ. |
| บ่าย | น. เวลาในระหว่างเที่ยงกับเย็น. |
| บ่าย | ก. เบน เช่น บ่ายหัวเรือออกไป, คล้อย เช่น ตะวันบ่าย |
| บ่าย | หัน, ก้าว |
| บ่าย | เลี่ยงไป เช่น เฒ่าก็ประดิษฐ์ประดับกายเป็นปะขาวดาบสเบือนบ่ายจำแลงเพศ (ม. ร่ายยาว ชูชก). |
| บ่ายควาย | น. เวลาที่ควายบ่ายหน้ากลับบ้าน, เวลาเย็น, เช่น สุริยประภาธรงกลด จนกำหนดบ่ายควาย ชายสามนาลิกาเศษ (ตะเลงพ่าย). |
| บ่ายเบี่ยง | ก. เลี่ยงพอให้พ้นไป (มักใช้แก่กริยาพูด), เบี่ยงบ่าย ก็ว่า. |
| บ่ายหน้า | ก. เปลี่ยนไปสู่ทิศทางใดทิศทางหนึ่ง, หันหน้า, เช่น บ่ายหน้าไปทางทิศเหนือ, มุ่งหน้า เช่น ยามเย็นชาวนาบ่ายหน้ากลับบ้าน. |
| บ้าย | ก. ป้าย, ทำให้ติดเฉพาะที่ใดที่หนึ่ง, ทาอย่างหยาบ ๆ ไม่ต้องการประณีตบรรจง เช่น เอาปูนบ้ายพลู, ทำให้เปรอะเปื้อนด้วยอาการคล้ายเช่นนั้น เช่น เอามินหม้อบ้ายหน้า |
| บ้าย | ซัดความผิดให้ผู้อื่น ในความว่า บ้ายความผิดให้ผู้อื่น. |
| เบี้ยบ้ายรายทาง | น. เงินที่จะต้องใช้จ่ายหรือเสียไปเรื่อย ๆ เพื่อให้ทำธุรกิจสำเร็จ. |
| เบียกบ้าย | ก. เฉลี่ยให้แห่งละเล็กละน้อย, เบียดแว้ง ก็ใช้. |
| เบี่ยงบ่าย | ก. เลี่ยงพอให้พ้นไป (มักใช้แก่กริยาพูด), บ่ายเบี่ยง ก็ว่า. |
| มุมบ่ายเบน | น. มุมระหว่างแนวเมริเดียนแม่เหล็กโลกกับแนวเมริเดียนภูมิศาสตร์, มุมเห ก็เรียก. |
| กะ ๑ | รอบการเข้าเวร เช่น กะเช้า กะบ่าย, ระยะเวลาที่ผลัดเปลี่ยนกันทำงาน เช่น กะแรก กะที่ ๒. |
| ของว่าง | น. ของกินนอกเวลากินอาหารตามปรกติ มักกินในเวลาบ่าย, อาหารว่าง หรือ เครื่องว่าง ก็ว่า. |
| คล้อย | (คฺล้อย) ก. บ่าย, ชาย, เรียกอาการที่ดวงตะวันเลยเที่ยงไปแล้ว ว่า ตะวันคล้อย, เรียกอาการที่ดวงจันทร์เลยเที่ยงคืนไปแล้ว ว่า เดือนคล้อย |
| เครื่องว่าง | น. ของว่าง, ของกินนอกเวลากินอาหารตามปรกติ มักกินในเวลาบ่าย. |
| จำงาย | น. สาย, บ่าย, เช่น ลูกไม้บ่ทันงาย จำงายราชอดยืน (ม. คำหลวง มัทรี). |
| เจียนหมาก | ก. ผ่าหมากดิบสดตามยาวเป็นซีก ๆ แล้วใช้มีดเล็กปอกเปลือกชั้นนอกตรงกลางผล ลอกเปลือกถกขึ้นไปเกือบถึงด้านขั้วผล แล้วเจียนเปลือกชั้นในให้ขาดจากเนื้อหมาก แกะเอาเนื้อที่ติดกับเปลือกนอกออกมากินกับพลูที่บ้ายปูน หรือตากให้แห้งเพื่อเก็บไว้กินได้นาน ๆ. |
| โฉมหน้า | ก. บ่ายหน้า. |
| ชปโยค | (ชะปะโยก) น. มนตร์กระซิบ เช่น สมมุขบ่ายบูชา ชปโยค (เฉลิมพระเกียรติพระนารายณ์). |
| ช่วง ๑ | น. ตอน เช่น ช่วงเช้า ช่วงบ่าย, ระยะ (ที่ต่อเนื่อง) เช่น ช่วงถนน ช่วงตึก. |
| ชั้นฉาย | น. ชื่อหน่วยในมาตราวัดเวลาในสมัยโบราณ วัดโดยอาศัยการวัดเงาของตัวคนที่เกิดจากแสงแดดด้วยระยะความยาวของฝ่าเท้าของบุคคลนั้น ตอนเช้าหรือเย็นเงาจะทอดยาว และตอนเที่ยงเงาจะสั้นที่สุดหรืออาจไม่มีเลย เงาจะเปลี่ยนสั้นยาวได้จากเดือนหนึ่งไปสู่อีกเดือนหนึ่ง, เงายาว ๑ ฝ่าเท้า เรียกว่า ๑ ชั้นฉาย สามารถเทียบเวลาได้ ถ้าเป็นตอนเช้าเท่ากับ ๑๑.๔๕ นาฬิกา ถ้าเป็นตอนบ่ายเท่ากับ ๑๒.๑๕ นาฬิกา เช่น ปีขาลวันอังคารเดือนห้า ตกฟากเวลาสามชั้นฉาย (ขุนช้างขุนแผน). |
| ชาย ๓ | คล้อย, บ่าย, เช่น ตะวันชาย |
| ชำงาย ๑ | ว. ชาย, คล้อย, สาย, บ่าย, (ใช้แก่เวลา), เช่น จำพี่โหยไห้ช้าง ค่ำเช้าชำงาย (นิ. นรินทร์). |
| ไซร้ | (ไซ้) ว. คำสำหรับเน้นความหมายของคำหน้า มีความหมายไปในทางว่า อย่างนั้น, เช่นนั้น, ทีเดียว, เช่น ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย (โลกนิติ), ไซ้ ก็ว่า. |
| เดื่อ | น. มะเดื่อ เช่น ผลเดื่อเมื่อสุกไซร้ มีพรรณ ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย (โลกนิติ). |
| เต้า ๒ | น. นม เช่น แสงสอดลอดในพระไทรพราย เดือนบ่ายต้องเต้าเจ้าวันทอง (ขุนช้างขุนแผน), บัวตูมติดขั้วบังใบ บังใบท้าวไท ว่าเต้าสุดาดวงมาลย์ (อนิรุทธ์) |
| แต่วัน, แต่หัววัน | ว. ก่อนเวลากำหนดมาก เช่น งานเริ่มทุ่มหนึ่ง มาแต่วันเชียว, ก่อนเวลาที่ควรเป็น (มักใช้เฉพาะเวลาช่วงบ่ายค่อนไปทางเย็น) เช่น วันนี้กลับบ้านแต่วัน กินข้าวแต่วัน กินเหล้าแต่หัววัน. |
| บัดแมล่ง | (-มะแล่ง) น. เวลาบ่ายเย็น. |
| บ้า ๑ | ว. เสียสติ, วิกลจริต, สติฟั่นเฟือน, หลงใหลหรือมัวเมาในสิ่งนั้น ๆ จนผิดปรกติ เช่น บ้ากาม บ้ายศ บ้าฟุตบอล |
| เบียดแว้ง | ก. เฉลี่ยให้แห่งละเล็กละน้อย, เบียกบ้าย ก็ใช้. |
| มุมเห | น. มุมบ่ายเบน. |
| โมง ๑ | น. วิธีนับเวลาตามประเพณีในเวลากลางวัน, ถ้าเป็นเวลาก่อนเที่ยงวัน ตั้งแต่ ๗ นาฬิกา ถึง ๑๑ นาฬิกา เรียกว่า โมงเช้า ถึง ๕ โมงเช้า, ถ้าเป็น ๑๒ นาฬิกา นิยมเรียกว่า เที่ยงวัน, ถ้าหลังเที่ยงวัน ตั้งแต่ ๑๓ นาฬิกา ถึง ๑๗ นาฬิกา เรียกว่า บ่ายโมง ถึง บ่าย ๕ โมง, ถ้า ๑๘ นาฬิกา นิยมเรียกว่า ๖ โมงเย็น หรือ ยํ่าคํ่า. |
| ยามตูดชาย | น. เวลาบ่าย. |
| รอบ | ช่วง เช่น ภาพยนตร์รอบเช้า รอบบ่าย, วาระ เช่น รอบสุดท้าย รอบชิงชนะเลิศ |
| ล้าย | ก. ไล้, บ้าย, ทา. |
| สะบัดย่าง | ว. อาการที่ม้าวิ่งหรือเดินสะบัดขาอย่างสง่างาม เช่น ว่าพลางทางขับม้าสีหมอก ให้ออกสะบัดย่างวางใหญ่ (ขุนช้างขุนแผน), ฝ่ายสมิงพระรามขึ้นม้าควบไปแต่เวลาเช้าจนสามโมงบ่ายฝึกหัดม้านั้นให้รู้จักทำนองรบรับได้คล่องแคล่วสันทัดแล้ว ก็ชักม้าสะบัดย่างน้องเป็นเพลงทวนกลับมา (ราชาธิราช). |
| หมากเจียน | น. ผลหมากดิบสดที่ผ่าตามยาวออกเป็นซีก ๆ นำมาเจียน ใช้กินกับพลูที่บ้ายปูน หรือตากให้แห้งเพื่อเก็บไว้กินได้นาน ๆ. |
| หมากหอม ๑ | น. หมากแห้งที่ป่นเป็นผง ผสมกับเครื่องเทศบางอย่างที่มีกลิ่นหอม ใช้กินควบกับหมากและพลูที่บ้ายปูน หรืออมดับกลิ่นปาก. |
| อาหารว่าง | น. ของกินนอกเวลากินอาหารตามปรกติ มักกินในเวลาบ่าย, ของว่าง ก็ว่า, ราชาศัพท์ใช้ว่า เครื่องว่าง. |
| อุตราภิมุข | (อุดตะรา-) ก. บ่ายหน้าไปทางทิศเหนือ. |
